HERDENKING CONGOLESE SLACHTOFFERS VAN DE “MENSELIJKE DIERENTUIN” IN ANTWERPEN

Op 21 juni voerde Hand in Hand tegen racisme actie aan het KMSKA om een gedenkteken te eisen voor de zeven Congolese slachtoffers van de koloniale Wereldtentoonstelling van 1894 in Antwerpen.  Ze zijn gestorven omdat ze tegen hun wil deel uitmaakten van een “menselijke dierentuin”.  Tegelijk klagen we aan dat de beloftes tijdens Black Lives Matter in 2020 nog steeds niet zijn nagekomen. Zo eindigde de Congocommissie op een totale mislukking en veranderde er heel weinig in het straatbeeld. Zelfs een gedenkteken is blijkbaar te veel gevraagd.

Omdat het stadsbestuur van Antwerpen voorlopig weigert dit te doen, stelden we zelf als alternatief de zeven schilderijen tentoon van David Katshiunga waarin hij zijn impressie geeft van de zeven slachtoffers. David Katshiunga: “De doden waren Congolezen zoals ik. Ze werden als objecten behandeld in een wereld waarin we allemaal recht hebben om waardig te leven. Ik denk aan hun lijden en overlijden in een koud klimaat dat ze niet kenden. Ik herinner me de onverdragelijke winter toen ik samen met mijn familie in België ben beland. Met dit werk herdenk ik de zeven Congolese doden in Antwerpen. Ze zijn als geesten die ronddwalen. Ik weet niet hoe de Congolezen eruit zagen, maar hun naam en leeftijd zijn gekend. “Het gaat om Bitio (20 jaar), Sabo (24 jaar),  Isokoyé (31 jaar), Manguesse (18 jaar), Binda (25 jaar), Mangwanda (17 jaar) en Pezo (18 jaar).

Nadia Nsayi vulde in haar opiniestuk in De Morgen aan (30 april 2024): “De permanente tentoonstelling Stad in oorlog in het Museum aan de Stroom (MAS) is een noodzakelijk initiatief om ons te herinneren aan dat gruwelijke oorlogsverleden. Het is wellicht te woke om burgemeester Bart De Wever (N-VA) ook steun te vragen voor een permanente expo over het Antwerpse koloniaal verleden. Maar het minste dat hij kan doen is zijn petje van rechtse partijvoorzitter afzetten en als historicus en burgervader een gedenkplaat voor Congolezen plaatsen, als symbool voor de vele mensenlevens die worden ontmenselijkt voor koloniale ambities, vroeger en nu.

Deze voorlopige weigering staat symbool voor een breder verhaal in Vlaanderen en België. Na de acties van Black Lives Matter in 2020 werden vele beloftes gedaan om de gevolgen van het koloniale verleden en het huidige structureel racisme aan te pakken.  Vier jaar later werd het koloniale verleden in het straatbeeld nauwelijks gewijzigd (zie dossier in Mo*, weldra online) en zelfs een gedenkteken voor deze zeven doden is er blijkbaar te veel aan. Judith Elseviers: “We moeten durven te kijken naar tegenbeelden en alternatieve straatnamen. Tijden veranderen, en ook steden veranderen continu. In de gedeelde publieke ruimte moet de geschiedenis van alle inwoners verteld worden.” (in MO*, zomer 2024).

Ook de Congocommissie die ten gronde ging dekoloniseren eindigde op een totale mislukking. We protesteren daarom tevens tegen het falen van de federale Congocommissie die oplossingen voorstelde voor deze en andere koloniale misdaden en tegen het ontbreken van een Belgisch en Vlaams dekoloniseringsbeleid. Dit gaat niet alleen over het verleden maar ook over het heden, de genocide in Oost-Congo  is het resultaat van een neo-koloniale uitbuiting van de bevolking omwille van de rijke ondergrond. Lieven Miguel Kandolo (voorzitter Hand in Hand): "Het is belangrijk dat we op dezelfde nagel blijven kloppen om de zeven overleden Congolezen in 1894 te eren op een rechtvaardige en waardevolle manier. Dit gaat verder dan een symbolische daad, dit gaat over het herstellen van de eer van de zeven overleden Congolezen. Dit heeft ook trouwens een effect op het dekoloniseringsbeleid, dat helaas zijn veren verloren heeft na de mislukte Congocommissie. We hopen met deze actie een signaal uit te sturen naar de verschillende partijen voor de aankomende verkiezingen om een dekoloniaal beleid op lokaal vlak te voeren. Hiernaast gaan onze gedachten naar de nabestaanden van de slachtoffers van Oost-Congo die gestorven zijn door de gevolgen van neokolonialisme en de medeplichtigheid van de internationale gemeenschap."

De eis mee ondertekenen kan nog steeds (https://www.dekoloniseer.be/nl/onderteken-de-open-brief-voor-een-herdenking-van-congolese-slachtoffers-antwerpen). 

Achtergrond bij deze actie:  https://handinhandtegenracisme.be/nieuwsbericht/steun-een-gedenkteken-voor-de-7-congolese-doden-21-juni-19u-kmska

Een organisatie van Hand in Hand tegen racisme vzw, met steun van onder meer WSM en Antwerp for Palestine.