Visietekst Dekoloniseer Erfgoed
Immaterieel cultureel erfgoed is door de UNESCO alsook de Erfgoedcel omschreven als:
“De praktijken, voorstellingen, uitdrukkingen, kennis, vaardigheden - alsmede de instrumenten, voorwerpen, artefacten en culturele ruimten die daarmee verband houden - die gemeenschappen, groepen en, in sommige gevallen, individuen erkennen als onderdeel van hun cultureel erfgoed.
Dit immaterieel cultureel erfgoed, van generatie op generatie overgedragen, wordt door gemeenschappen en groepen voortdurend opnieuw gecreëerd in reactie op hun omgeving, hun interactie met de natuur en hun geschiedenis, en verschaft hen een gevoel van identiteit en continuïteit, waardoor het respect voor culturele diversiteit en menselijke creativiteit wordt bevorderd.” (bron: Wikipedia, Erfgoedcel).
Hand in Hand onderschrijft deze definitie en eist veel meer van het in praktijk brengen. Concreter, onze samenleving ziet er telkens anders uit, heeft en geeft andere en meer volledige invullingen aan ons gezamenlijk immaterieel erfgoed. Dat kan samen overgedragen maar ook opnieuw gecreëerd worden. In het kader van deze campagne besteden we aandacht aan immaterieel cultureel erfgoed, voor zover dit verenigbaar is met de bestaande globale mensenrechteninstrumenten, en de nog te dekoloniseren vormen ervan, en met de eisen van wederzijds respect tussen gemeenschappen, groepen en individuen en van duurzame ontwikkeling.
Erfgoed duurzaam maken voor de volgende generaties, verwacht van onze generatie dat we leren actiever kijken welke koloniale restanten ons omringen en welke we (on)bewust meedragen. De oorsprong daarvan is een onderdrukte en onvolledige overlevering van de geschiedenis en door de hardnekkige mythe van een soort ‘superieur’ Europees of westers monocultureel erfgoed dat nooit verandert. Nadien moeten we die restanten ook ontleren.
Hand in Hand pleit voor een transversaal dekolonisatieproces in de samenleving. Enkel zo kunnen de huidige generaties bewuster kiezen wat te behouden, ook wat onze nieuwe generatie kan creëren en dan pas overdragen. Het doel is een overdracht van erfgoed en kennisproductie met respect als startpunt, niet als ideaal of eindpunt.
Ons cultureel erfgoed is pas levend als het getoetst wordt aan de realiteit van alle leden van de gemeenschap zonder (on)opzettelijke raciale uitsluiting en/of stigmatisering en de erkenning dat alle kennisproductie een cultuur heeft en niet neutraal is. Het mondjesmaat toelaten of blijven marginaliseren van deze ideeën houdt ons vast in traditionele ideeën over modern leven en verhindert verder democratiseren van onze samenleving.
Altijd al, en de laatste jaren luider, hebben gemeenschappen met een link buiten Europa of met gekoloniseerde landen aangegeven dat onze tradities en onze kennis dringend vernieuwd en aangepast moeten worden aan onze hedendaagse context. Voor een duurzaam immaterieel erfgoed kan deze input en feedback niet in de wachtrij gezet worden.