Voorbeeldbrief naar stadsbestuur Lumumbastraat

OPEN BRIEF VOOR MEER LUMUMBASTRATEN, -PLEINEN EN -STANDBEELDEN IN BELGIE

Met deze open brief willen we als betrokken burgers (vanuit verschillende gemeenschappen en groeperingen) een aantal argumenten naar voren brengen om in onze stad meer straten en pleinen tot “Lumumbastraat” (Lumumbaplein) te dopen. Een parlementaire onderzoekscommissie kwam in 2001 tot het besluit dat België een verantwoordelijkheid had in de moord op de Congolese premier. Een straatnaam of pleinnaam kan blijk van erkenning geven van de verantwoordelijkheid voor dat gedane onrecht. Daarenboven zou dergelijk initiatief tegengewicht bieden voor plaatsnamen en standbeelden van Leopold II en andere koloniale “helden”.

Een buitengewoon aantal landen heeft een Lumumbastraat gecreëerd, terwijl dit in België vooralsnog sterk ontbreekt, afgezien van Charleroi  (18/12/17) en ook Brussel (23 april 2018) waar de gemeenteraad unaniem een Lumumbastraat goedkeurde. 

Het is nog niet te laat om ook bij ons een straat- of pleinnaam te wijden aan een internationaal bekend icoon en geweldloos voorvechter voor gelijkheid tussen mensen en volkeren. Steeds opnieuw blijkt uit enquêtes dat onder meer Afrikanen Lumumba in het kransje van politieke leiders zetten die van de ontwikkeling van het continent en zijn integratie in de moderniteit hun levenswerk maakten. Zoals blijkt uit zijn talloze geschriften en redevoeringen, staat hij symbool voor een toenadering tussen België en Congo, tussen Afrika en Europa en tussen het Noorden en het Zuiden.

Recht doen aan dit aspect van zijn politiek denken is essentieel voor een juist begrip van de geschiedenis, voor iedereen en niet in het minst voor het deel van onze bevolking die afkomstig is uit Congo. Maar niet alleen, want Lumumba is evenzeer een Belgisch verhaal. Een symbolische erkenning en herdenking van dit gedeeld verhaal via een plein- of straatnaam is belangrijk omdat er nog weinig getuigt van het enorme aandeel dat Congo en de Congolezen hebben gehad in de opbouw van België. In steden zoals Antwerpen, Brussel en Oostende bijvoorbeeld hebben de koloniale winsten tot imposante bouwwerken aanleiding gegeven, zonder dat de rol van Congo en de Congolezen hierin wordt erkend.

Nu, o.a. de afwezigheid van zulke referenties in de openbare ruimte versterkt het gevoel hier nog steeds geen plaats te krijgen, ondanks dit belangrijk aandeel. Symbolische referenties zoals een straat- of pleinnaam, zouden dus kunnen getuigen van het bestaansrecht van de Afrikaanse diaspora die rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van de koloniale verhouding.

Voor alle en in het bijzonder Congolese gemeenschappen in meerdere steden in België, is een straatnaam waarmee om zich kunnen identificeren een welkome stap in de Belgo-Congolese verzoening en wederzijdse aanvaarding. Wederzijds, voor ieder in onze bevolking is het belangrijk te weten dat de aanwezigheid van een bevolkingsgroep van  Congolese en Afrikaanse origine een gevolg is van de geschiedenis. Het maakt ook de hedendaagse verhoudingen tussen beide continenten begrijpelijk. 

Een Lumumbastraat of -plein zal maken dat er begrip wordt opgebracht voor de diverse demografische samenstelling en – indien niet – op zijn minst een vraagstelling doet ontstaan die tot dit begrip kan leiden. Meer nog dan een historisch persoon, staat Lumumba voor het mentale transitiemoment van dekolonisering dat hier nog niet voltooid is. (Met “dekolonisering” bedoelen we hier het wegwerken van de directe erfenis van het kolonialisme, met name racisme, discriminatie en ongelijkheid.)

Wij zijn er daarom van overtuigd dat dit moment aangegrepen moet worden om de naam van Lumumba te schenken aan een nieuwe (of bestaande) straat of plein. 

Of, nog beter, waarom niet een Stanleystraat of Leopold II-laan herdopen? Kiezen om zulk een offensieve naam te vervangen zou ook uitleg behoeven aan heel de bevolking, en is daarom interessanter.

De Lumumbastraat of -plein zal een mooie plaats zijn van dialoog en van ontdekking. De bewoners zullen fier zijn er te wonen, want Lumumba is een icoon van mensenrechten, een gedeeld verhaal van verzoening, en een symbool van een onvoltooid maar noodzakelijk project. Samengevat zou de straatnaam staan voor wederzijds begrip, voor de aanwezigheid en het aandeel van een groot deel van onze bevolking, voor de urgente erkenning van het verleden en voor een hoopvol perspectief op de toekomst.